Bestaat dyslexie wel?

In een interview in het AD enige tijd geleden, vraagt Anna Bosman, hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, zichzelf af of dyslexie wel bestaat. Ze meent dat dyslexie, net als dyscalculie, een gevolg is van slecht onderwijs. Onder de kop ‘Goed onderwijs voorkomt leerproblemen’ vermeldt Bosman op haar website een groot aantal wetenschappelijke studies die deze stelling onderbouwen.

Ik ben het grotendeels eens met Anna Bosman. Heel veel leerproblemen kunnen worden voorkomen door kinderen goede instructie te geven en ze heel veel te laten oefenen. Docenten op de basisschool zouden heel veel tijd moeten besteden aan instructie geven (eerst klassikaal, dan aan de instructietafel voor de kinderen die wat extra uitleg nodig hebben, en daarna individueel als een enkeling nog meer ondersteuning nodig heeft). Leerlingen moeten héél veel lezen, spellen en rekenen. Daardoor verbeteren hun vaardigheden. Als scholen de kwaliteit van hun onderwijs sterk verhogen, zullen er veel minder kinderen uitvallen met leerproblemen.

Dit klinkt heel mooi en het is ook nodig. Echter: we leven niet in een paradijs. In het paradijs hoeft niemand depressief te zijn, hoeft niemand angsten te hebben, is communicatie met anderen probleemloos, doet iedereen altijd het goede en is leren gemakkelijk. In het paradijs bestaan er geen stoornissen. Bij ons, op aarde, zijn er allerlei gebeurtenissen die ons uit balans kunnen brengen. Dingen gaan niet vanzelf. Je krijgt vaak geen loon naar inspanning. Er is een tekort aan leraren, er is onvoldoende ruimte voor extra begeleiding op school. Scholen hebben zo veel taken dat er te weinig tijd besteed wordt aan lezen, schrijven en rekenen. En, ja zeker, veel goed bedoelde inspanningen van docenten zijn onvoldoende effectief… Zolang de situatie op school niet paradijselijk is, zullen er dus meer kinderen leerproblemen krijgen dan strikt noodzakelijk is.

De vraag is natuurlijk of je alle kinderen die leerproblemen hebben ook het etiketje ‘leerstoornis’ moet opplakken. Eigenlijk is dat met andere stoornissen in de geestelijke gezondheidszorg ook een lastig probleem: er is zelden een medische oorzaak aan te geven. Stoornissen hebben te maken met bepaalde kwetsbaarheden van een individu. Iemand die heel weerbaar is, hoeft geen stoornis te ontwikkelen.

Uiteindelijk vind ik de etiketjes ‘dyslexie’ en ‘dyscalculie’ niet zo heel belangrijk. Waar het om gaat is dat kinderen tot lezen, spellen en rekenen kunnen komen. Waar het om gaat is dat ze zich zo ontwikkelen dat ze hun plek in onze maatschappij vinden. Dat ze alle kansen krijgen om gelukkig te worden. Als daarbij hulp nodig is van remedial teachers, orthopedagogen en psychologen, omdat op de scholen de paradijselijke omstandigheden niet aanwezig zijn, dan is dat een gegeven.

Mijn stellingname is dus niet dat alles goed is zoals het is. Het onderwijs op het gebied van lezen, spellen en rekenen kan echt veel beter. Maar als de politici willen dat er minder kinderen naar ‘de zorg’ worden verwezen, dan moeten ze niet naar ‘de zorg’ wijzen. Die voldoet in een duidelijke behoefte en boekt vaak uitstekende resultaten. Als je wilt dat minder kinderen worden verwezen naar de zorg, moet je investeren in de kwaliteit van het onderwijs.